Waarom bedrijven zonder vertrouwenspersoon vaker te maken krijgen met verzuim en conflicten

Wist je dat medewerkers die intern ongewenst gedrag ervaren gemiddeld meer verzuimdagen hebben dan collega’s die dit niet meemaken? Uit cijfers van TNO en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat psychosociale arbeidsbelasting één van de grootste oorzaken is van langdurig ziekteverzuim in Nederland.

Toch hebben nog steeds veel organisaties geen of een slecht ingerichte vertrouwenspersoon. Dat betekent dat werknemers vaak nergens terechtkunnen met meldingen van ongewenst gedrag, pesten, discriminatie of integriteitskwesties. Het gevolg: stress stapelt zich op, conflicten escaleren, en medewerkers haken sneller af.

De vraag is: hoe groot is de schade voor bedrijven die géén vertrouwenspersoon aanstellen, en wat kun je daar als werkgever aan doen?

‍

Zonder vertrouwenspersoon: dit zeggen de cijfers

Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het ontbreken van een vertrouwenspersoon gevolgen heeft voor het welzijn van medewerkers en de prestaties van organisaties. Zo laat TNO (2024) zien dat psychosociale arbeidsbelasting (PSA) – waaronder werkdruk, pesten, discriminatie en agressie – de belangrijkste oorzaak is van werk gerelateerd verzuim in Nederland. De Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (CBS & TNO) bevestigt daarnaast dat ongewenst gedrag op de werkvloer structureel voorkomt en gemiddeld leidt tot meer verzuimdagen per getroffen werknemer. Ook de Arbeidsinspectie (2025) adviseert organisaties expliciet om intern ongewenst gedrag aan te pakken via beleid, training én het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Zonder meldpunt blijven problemen vaak onder de radar en kunnen ze escaleren. Kortom: waar medewerkers onvoldoende steun en veiligheid ervaren, nemen verzuim en verloop aantoonbaar toe.

‍

Wat kan er misgaan als er geen vertrouwenspersoon is?

Een vertrouwenspersoon vervult meerdere belangrijke rollen: opvang, advies, begeleiding en signalering. Als deze ontbreekt, ontstaan er risico’s op verschillende niveaus:

• Geen veilige meldroute. Werknemers weten niet waar ze terecht kunnen en kiezen ervoor om te zwijgen. Problemen escaleren of worden pas zichtbaar als het te laat is.
• Stress blijft opbouwen. Incidenten zoals pesten, seksuele intimidatie of discriminatie blijven onbesproken. De betrokken medewerker ervaart meer stress, piekeren en mogelijk burn-outklachten.
• Verlies van vertrouwen. Als medewerkers merken dat hun werkgever geen laagdrempelig meldpunt heeft, daalt het vertrouwen in de organisatie. Dit tast de werkcultuur aan.
• Escalatie in teams. Kleine conflicten die niet goed worden opgepakt, kunnen uitgroeien tot breuken in samenwerking en hogere werkdruk bij anderen.
• Geen beleidsinformatie. Zonder meldingen of signalering ontbreekt er zicht op patronen en risico's. Organisaties kunnen PSA dan niet gericht aanpakken.

‍
‍Concrete effecten op verzuim en verloop

De gevolgen van het ontbreken van een vertrouwenspersoon zijn niet alleen merkbaar in welzijn, maar ook in harde cijfers:

• Extra verzuimdagen: Werknemers die ongewenst gedrag ervaren, verzuimen gemiddeld meerdere dagen extra per jaar.
• Kosten: Het Centraal Bureau voor de Statistiek en TNO schatten dat werkgerelateerd verzuim miljarden euro’s per jaar kost. Een groot deel hiervan is te herleiden naar psychosociale factoren.
• Verloop: Stress en burn-out zijn sterke voorspellers van vertrek. De kosten van verloop (recruitment, inwerken, productiviteitsverlies) lopen vaak veel hoger op dan werkgevers beseffen.
• Reputatie: Organisaties die PSA-incidenten slecht oppakken, riskeren reputatieschade en een lager vertrouwen bij medewerkers én klanten.

6 praktische stappen om dit te voorkomen

Gelukkig zijn er duidelijke maatregelen die organisaties kunnen nemen:

1. Stel een vertrouwenspersoon aan. Zorg dat deze zichtbaar en toegankelijk is. Vanaf 2025 is dit voor veel organisaties verplicht of sterk aanbevolen.
2. Bied keuzevrijheid. Combineer een interne vertrouwenspersoon met een externe optie. Dat vergroot de meldingsbereidheid.
3. Maak het proces helder. Leg in duidelijke stappen uit hoe een melding verloopt, welke vertrouwelijkheid geldt en wat de vervolgstappen zijn.
4. Train leidinggevenden. Zorg dat managers signalen herkennen en het eerste gesprek goed kunnen voeren, zonder zelf de rol van vertrouwenspersoon te claimen.
5. Monitor en evalueer. Meet meldingen, analyseer trends, koppel terug en verbeter beleid waar nodig.
6. Integreer PSA-preventie. Combineer de rol van vertrouwenspersoon met bredere maatregelen.

Hoe pakt jouw organisatie het aan?

Bij Academy4 Weerbaarheid helpen we organisaties een veilige en gezonde werkcultuur te creëren. In onze training Vertrouwenspersoon leren medewerkers hoe ze deze rol professioneel invullen. Daarnaast bieden we weerbaarheidstrainingen en conflictvaardigheidstrainingen waarmee teams en leidinggevenden beter omgaan met lastige situaties. Wil je weten wat dit voor jouw organisatie kan betekenen? Neem contact met ons op.