Blog

Hoe herken je grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer? Signalen en tips voor leidinggevenden

Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer komt vaker voor dan veel organisaties vermoeden. Het kan variëren van subtiele opmerkingen tot openlijke intimidatie. Voor leidinggevenden ligt er een belangrijke taak om de signalen tijdig te herkennen en een veilige werkomgeving te waarborgen. In deze blog leggen we uit wat grensoverschrijdend gedrag is, hoe je het herkent, en wat je als leidinggevende kunt doen.

Door:
Mart Velthuis
Datum:
5/2/2025
Leestijd:
2
min
Hoe herken je grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer? Signalen en tips voor leidinggevenden

Wat is grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer?

Grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer omvat alle vormen van gedrag waarbij iemands fysieke, emotionele of sociale grenzen niet worden gerespecteerd. Dit kan op allerlei manieren tot uiting komen: van seksueel getinte opmerkingen en discriminerende grappen tot pestgedrag, intimidatie of het structureel buitensluiten van een collega. Het gedrag kan verbaal, non-verbaal of digitaal plaatsvinden en hoeft niet altijd openlijk of bewust te gebeuren. Ook subtiele handelingen zoals kleinerende opmerkingen, het negeren van iemands bijdrage of het maken van steeds dezelfde ‘grap’ ten koste van een collega vallen hieronder.

In de praktijk zijn er zeven vormen van grensoverschrijdend gedrag te onderscheiden: seksuele intimidatie, pesten, discriminatie, agressie of geweld, machtsmisbruik, sociaal buitensluiten en psychologische druk. Al deze vormen hebben één ding gemeen: ze creëren een onveilige werkomgeving waarin mensen zich niet meer vrij voelen om zichzelf te zijn of hun werk goed te doen.

Subtiele vs. zichtbare signalen (met voorbeelden)

Niet elk signaal van grensoverschrijdend gedrag is evenduidelijk. Zichtbare signalen zijn bijvoorbeeld schreeuwen, schelden of fysiekgeweld. Maar vaak begint het met subtiele opmerkingen of gedrag dat als‘grapje’ wordt verpakt. Als leidinggevende of HR-professional is het belangrijkom zowel de zichtbare als de minder zichtbare signalen te herkennen.

Subtiele signalen:

  • Iemand wordt consequent niet uitgenodigd voor overleggen of buitengesloten
  • Grappen maken ten koste van dezelfde collega
  • Kleine, denigrerende opmerkingen (microagressies)
  • Non-verbale afkeuring of negeren van iemands bijdrage

Zichtbare signalen:

  • Schreeuwen, schelden of verbale agressie
  • Seksistische of racistische opmerkingen
  • Fysieke intimidatie of bedreiging
  • Structureel buitensluiten of pesten

Door deze signalen tijdig te herkennen, kun je als leidinggevende of HR-professional preventief optreden.

De rol van leidinggevenden en HR

Het voorkomen en aanpakken van grensoverschrijdend gedrag op de werkplek is belangrijk. Als manager of werkgever ben je niet alleen verantwoordelijk voor de resultaten, maar ook voor de veiligheid en het welzijn binnen je team. Medewerkers nemen jouw gedrag als referentie: ze kijken naar jou als het gaat om sociale veiligheid. Wanneer je gedrag toelaat of negeert, geef je indirect een boodschap af: “dit mag hier.” Het is daarom belangrijk om proactief een cultuur te creëren waarin medewerkers zich veilig voelen om zich uit te speken. Dit betekent dat je ook ‘kleine’ signalen serieus neemt – want wat voor de één een onschuldige opmerking lijkt, kan voor een ander grensoverschrijdend en kwetsend zijn.

Wat kun je doen?

  • Neem signalen serieus, ook als ze "klein" lijken
  • Zorg voor duidelijke gedragscodes en communicatie hierover
  • Ondersteun meldingen actief, ook als ze lastig zijn
  • Werk samen met HR om patronen te herkennen en bespreekbaar te maken

Training en ondersteuning kunnen helpen om signalen beter te herkennen en adequaat te reageren, zeker in situaties waarin emoties of spanningen oplopen. Bekijk bijvoorbeeld onze training Omgaan met agressie.

Tips voor het creëren van een open aanspreekcultuur

Zoals we al beschreven begint een open aanspreekcultuur bij vertrouwen en veiligheid. Dit zijn praktische stappen die ja als organisatie kunt zetten:

  • Maak ruimte voor gesprekken: Vraag regelmatig naar hoe mensen zich voelen op de werkvloer.
  • Wees consequent in je optreden: Laat zien dat je grensoverschrijdend gedrag nooit tolereert.
  • Train leidinggevenden: Niet iedereen herkent gedrag of weet hoe te reageren. Met gerichte trainingen versterk je de vaardigheden van leidinggevenden én collega’s om tijdig en respectvol in te grijpen.
  • Bied veilige meldpunten aan: Zorg dat medewerkers weten waar ze terecht kunnen.


Vergroot je impact als leidinggevende

Herkenning is stap één, maar actie is minstens zo belangrijk. Wil je als leidinggevende of HR-professional leren hoe je effectief omgaat met grensoverschrijdend gedrag?

Bekijk onze training ‘Omgaan met grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer’ en leer hoe je signalen herkent, bespreekbaar maakt en een veilige cultuur versterkt.

Recente posts:

Wil je meer informatie over onze maatwerk trainingen?

Neem vrijblijvend contact met ons op. Onze ervaren adviseurs, consultants en trainers helpen je graag.

Els Lüth
Accountmanager
Tel: 088-122 55 66
Copyright © 0000 Academy4-Weerbaarheid | Onderdeel van ExplainiT